Đây là câu hỏi của không ít bậc cha mẹ có con trong độ tuổi mầm non. Khi trẻ mắc lỗi, cho dù là lỗi nhỏ hay lớn thì việc có nên phạt bé hay không là một vấn đề đáng quan tâm. Nếu không phạt bé thì nguy cơ tái diễn ở lần sau đó là rất cao. Còn nếu phạt bé thì mức độ như thế nào cho đúng và phù hợp với lỗi của trẻ để trẻ có thể rút kinh nghiệm để lần sau không tái phạm nữa. Hãy cùng kids.mobiedu.vn tìm hiểu về vấn đề này nhé.
Không phải dễ dàng để cha mẹ có thể bình tĩnh và xử lý với những hành động thái quá của các bé (đặc biệt các bé ở độ tuổi 1.5 -4 tuổi-độ tuổi có nhiều thay đổi về hành vi nhất), trừ khi cha mẹ hiểu được những lí do nào làm bé hành động như vậy. Quan trọng hơn, hành vi của bé bắt đầu từ khi nào
2 Sự thật làm bé bạn trở nên “vụng về” trong xử lý hành vi:
– Thứ 1, bé dưới 1 tuổi thường thiếu ngôn ngữ để diễn tả các cảm giác khó chịu của bé như: không muốn ăn nữa, bé quá mệt, bé quá no, bé đói, bé khó chịu với tã bị ướt sủng, … Hành động của bé chỉ đơn thuần là cho mẹ bé hiểu rằng: bé đang gặp khó khăn, bé cần sự thông hiểu của mẹ, bé cần yêu thương.
– Thứ 2, Bé từ 1 tuổi – 5 tuổi thường thiếu cách diễn đạt ngôn ngữ khi xử lý 1 tình huống làm bé khó chịu. VD. bé thường cắn/đánh bạn khi bé khác lại chơi cùng vì bé chưa đủ cách diễn đạt về ngôn ngữ để xử lý tình huống này như người lớn (Cho chơi cùng hoặc không cho chơi cùng)
2 Điều cha mẹ đang hiểu sai về con
Gs.Bs. Gardner, ĐH Oxford, Anh Quốc cho biết:
– Cha mẹ thường nghĩ bé quá nhỏ, không hiểu hành vi sai hay đúng. Trên thực tế, các bé từ 6 tháng tuổi đã bắt đầu học hành vi. Tuổi học hành vi mạnh mẽ nhất là từ 10 tháng tuổi. Nên nhớ là, hành vi của bé là hầu như học từ hành vi của cha mẹ (người chăm sóc bé) và cách mà cha mẹ (người chăm sóc bé) xử lý tình huống.
– Cha mẹ nghĩ phạt bé sẽ làm bé có hành vi tốt hơn cho lần sau. Trên thực tế, các hành vi la mắng, dọa nạt (như hù “Ông Kẹ”, “Công An”, “Bà ba bắt bỏ thùng đá”,…), thậm chí đánh đập dưới mọi hình thức (vào tay, mông, mặt bé) là hoàn toàn vô nghĩa với các hành vi của bé. Thậm chí, các hành động này là sẽ làm ảnh hưởng đến hình thành tín hiệu phát triển vùng đại não của bé, làm bé bắt đầu rối loạn nhận thức cá nhân của bé trong hành động đúng hay sai. Điều này dẫn đến các bé trở nên ương bướng hơn.
Vậy cha mẹ nên làm gì ?
Nếu bé dưới 1 tuổi: nên nhận biết tình huống không thoải mái nào bé đang gặp phải. Xử lý ngay và quan tâm đến bé hơn sau đó.
Hành vi thường gặp: Con ngậm thức ăn
Lý do thì khá đa dạng thường là bé bị ăn nhiều hơn lượng ăn bé chấp nhận (Nguyên nhân thường dẫn đến biếng ăn), hoặc bé bị phân tán bởi một trò chơi/TV, hoặc bé đã từng trải niệm với cấu trúc thức ăn sai,…
– Giải quyết đơn giản là: các bé thường ngậm là do cha mẹ xử lý hành vi của bé sai, nên bé vẫn luôn ngậm vì bé hiểu đây là cách mà làm cha mẹ dừng những hành động làm bé khó chịu, không thích hoặc thậm chí để bé ra điều kiện để đòi hỏi một món đồ chơi bé yêu thích.
– Bạn không nên chú ý đến việc ngậm của bé. Mẹ càng phản ứng, dù bằng nhiều cách (dụ xem Ipad để bé mở miệng, hoặc cố đút muỗng vào, hoặc la mắng bé), bé càng ngậm lâu hơn hoặc khóc, đẩy thức ăn. Về sau, bé sẽ quay đầu khi thấy bạn.
– Bạn nên làm bé chú ý là bạn có 1 muỗng đồ ăn ngon hơn (loại thức ăn khác) [VD, xé con tôm cho bé xem, bạn ăn cho bé xem sau đó, hỏi bé có muốn thử không, nếu bé có vẻ chú ý đến bạn, bạn hỏi bé “con có muốn nhả thức ăn ra không, để thử món này”. Cứ thế, mà làm bé quên hành vi sai của bé. Nếu bé kéo dài sự ngậm hơn 10 phút, lau miệng bé, đơi 2 tiếng sau lại cho bé ăn lại.
Khi bé từ 10 tháng tuổi trở lên: mọi hành vi của cha mẹ sẽ là mẫu cho các bé bắt chước. Do đó, nên hạn chế những hành vi xấu.
– Hành vi thường gặp: Bé la hét hoặc vung tay đánh lại hoặc đập phá đồ đạc và khó khi bị mẹ mắng
Đây là một biểu hiện hành vi khi bé cảm thấy bị mất yêu thương đột ngột. Đa phần, đây là hành động thông thường, nhưng nếu không xử lý tốt sẽ làm bé ương bướng
– Khi bé làm gì sai và bạn chuẩn bị la/mắng bé, bạn nên bế và dẫn bé ra khỏi nơi bé làm sai. Để 3 phút yên lặng không nói gì với bé, 3 phút này cũng làm bạn bình tĩnh hơn. Sau đó, bạn dẫn bé lại nơi xảy ra tình huống sai đó và nói với bé: con vừa mới làm 1 việc làm mẹ rất không hài lòng. và Hỏi bé có vui vẻ giải quyết vấn đề với bạn không.
VD. bạn vừa dọn đống đồ chơi của bé, bé lại bài ra. Bạn không nên la bé hoặc giành lấy đồ chơi trên tay bé. Bạn bế bé đến chân cầu thang và ngồi im lặng với bé 3 phút. sau đó, bạn dẫn bé lại khu vực bừa bộn và nói với bé với giọng nghiêm là bạn không hài lòng và bạn hỏi bé liệu con có thể lấy những chiếc xe hơi cho vào giỏ giúp mẹ được không?
– Làm nhiều lần như vậy, bé cảm thấy được tôn trọng, không bị mất yêu thương đột ngột, hơn nữa bé cảm thấy giúp mẹ là việc làm bé thích hơn (bé nào cũng thích làm điều này, nhưng cha mẹ ít cho bé cơ hội để tự lập)
– Bé từ 1 tuổi trở lên: khi bé làm sai, cha mẹ nên tách bé ra khỏi tình huống, để bé có thời gian suy nghĩ hành động của bé (2-5 phút). Sau đó, bạn thể hiện quan điểm “không hài lòng của bạn” bằng cách đứng thẳng, 2 tay để 2 bên hông (tuyệt đối không chỉ tay vào mặt bé) và nói với giọng nghiêm: là mẹ không hài lòng về hành vi của con.
Cha mẹ cũng nên bắt đầu dạy bé xử lý tình huống bằng ngôn ngữ, thể hiện quan niệm “không” của cha mẹ nên rõ ràng để bé hiểu là bạn đang nghiêm túc dạy bé.
