Trẻ em rất thông minh, không chỉ phát triển được phản xạ nghe rất sớm mà kể cả khi nói bạn cũng có thể hướng dẫn bé từ rất sớm. Trẻ có thể học theo nhanh, cha mẹ có thể tạo tình huống để khuyến khích cho trẻ tập nói để có thể tăng được vốn từ cho trẻ, trẻ sẽ biết nói nhanh hơn.Ngoài ra, để phát triển tốt kĩ năng sử dụng ngôn ngữ cho trẻ cha mẹ nên cho trẻ tiếp xúc với sách từ sớm, có thể đọc cho trẻ nghe nhiều sách báo để trẻ hình thành nên thói quen đọc sách từ nhỏ.
Hình thành thói quen nghe hiểu của trẻ.
– Trẻ sẽ không tự nhiên mà có thể phát âm ra được từ, chỉ khi đặt trẻ vào những tình huống cụ thể, thêm vào đó là nghe được lời nói từ người lớn thì trẻ mới phát huy được hết khả năng của mình.
Khi đặt lời nói vào tình huống cụ thể thì trẻ sẽ dễ dàng hiểu được ngôn ngữ và tiếp thu ngôn ngữ. Những tình huống như vậy nếu lặp lại nhiều lần thì trẻ sẽ dễ nhớ được lời nói mà không phụ thuộc vào tình huống cụ thể nào nữa. Vì thế người lớn có thể dùng lời nói để chỉ dẫn hành động cho các em (yêu cầu bé cầm hay lấy một đồ vật nào đó), từ đó giúp trẻ mở rộng giao tiếp với mọi người.
– Việc nghe và hiểu lời nói vượt ra khỏi tình huống cụ thể là một thành tựu quan trọng của trẻ. Nó giúp bé biết sử dụng ngôn ngữ như là phương tiện cơ bản để nhận thức thế giới xung quanh.
Phát triển kĩ năng sử dụng ngôn ngữ cho trẻ dưới 3 tuổi
Vốn từ của trẻ qua từng giai đoạn:
– Từ cuối năm thứ 2, các em nói được 300 đến 400 từ. Trẻ lên 2 thường nói ngọng, ngôn ngữ của bé khá khác của người lớn, ví dụ “ăn”, thì nói là “măm”, “thịt” thành “xịt”… Người ta gọi ngôn ngữ đó là ngôn ngữ tự trị. Sở dĩ trẻ nói như thế là do nhiều nguyên nhân: Người lớn thích nói vậy khi âu yếm trẻ, do các em nghe không chuẩn nên phát âm bị méo tiếng, hoặc do vốn từ của trẻ còn nghèo nàn nên phải tự nghĩ ra một số từ để giao tiếp với người lớn…
– Cuối năm thứ ba, trẻ nói được khoảng 1.000 từ.
Ngữ pháp của trẻ
– Để diễn đạt được nguyện vọng của mình cho người lớn hiểu, trẻ phải nắm được ngữ pháp của tiếng mẹ đẻ. Lúc đầu, trẻ dùng câu một tiếng, ví dụ “măm măm” tức là “Mẹ cho con ăn”. Sau đó trẻ dùng câu hai tiếng theo mô hình chủ ngữ –vị ngữ, ví dụ “mẹ bế”, “mẹ xúc”, cũng có lúc trẻ nói ngược “bế mẹ”.
– Đến 3 tuổi, ngôn ngữ tích cực của trẻ phát triển mạnh mẽ, bé rất thích nói và nói suốt ngày. Thế mới có câu “Trẻ lên 3 cả nhà học nói”. Lúc này, các em đã nói được những câu dài như “Con khóc vì ba mắng con”, “Ai hư thì không được phiếu bé ngoan”.
Cách trợ giúp trẻ phát huy khả năng ngôn ngữ ở các giai đoạn:
– Làm những điều buồn cười. Khả năng hài hước của bé được phát huy nếu mẹ làm khuôn mặt buồn cười, cù hoặc chơi trò ú òa.
– 7 tháng Bé có thể: Bập bẹ.
-> Bập bẹ trở lại. Bé được khuyến khích để nói chuyện hơn nữa nếu bạn trả lời bé với sự quan tâm và thích thú.
– 1 tuổi Bé có thể: nói một vài từ.
-> Lắng nghe bé. Một vài lời đầu tiên của bé chỉ là âm thanh lộn xộn, không dễ dàng nhận ra nhưng nếu chú ý, bạn sẽ hiểu bé gắng nói điều gì.
-2 tuổi Bé có thể: Liên kết các từ với nhau, ví dụ: “Mẹ về đi”
-> Đọc cho bé. Sử dụng các từ và hình ảnh để tăng cường hiểu biết cho bé. Gọi tên đồ vật và để bé chỉ tay vào. Đọc những câu chuyện đơn giản với bé, dạy bé về khái niệm từ và liên kết từ.
– 3 tuổi Bé có thể: nói chuyện với những câu dài hơn 3 từ và được hiểu bởi người thân trong gia đình.
-> Hát cùng con. Sự lặp lại những vần điệu vui vẻ là cách dạy bé ngôn ngữ tốt.
Lưu ý khi dạy trẻ tập nói mà mẹ nên biết:
– Mẹ nên cho bé tập nói thường xuyên, cho bé tiếp xúc với nhiều sự vật như cho bé đi chơi công viên, khu mua sắm….điều này giúp bé hiểu hơn xung quanh và tăng vốn từ cho mình.
– Mẹ cần dạy trẻ nói chính xác và sửa sai cho bé thì ngôn ngữ cũ của bé sẽ mất đi nhanh.
– Mẹ nên đọc sách cho bé nghe để giúp bé hình thành thói quen đọc sách từ nhỏ và tăng vốn từ ngữ của mình lên.
